باور کردنی نیست یک وجب خاک خدا این همه پیشینه دینی داشته باشد . اوریاد را می گویم خیلی پهناور نیست قطعه خاکی است که آن سوی کوه های منطقه جبال و محصور در میان کوه ها و دور از چشم نظاره گان -به تعبیر خواجه عبد الله انصاری - ولی باچندین لایه فرهنگ دینی .

 تاکنون با تاملی که آنهم در بخشی از منطقه اوریاد داشته ام به این نتیجه رسیده ام که ما در اینجا دست کم با هفت لایه فرهنگ دینی روبرو هستیم:

۱- فرهنگ فتشیسم  و تقدیس اشیای مقدس مثل حرزها و تعویذ هایی که به گردن کودکان و زنان در گذشته آویخته می شد و در شمار باورهای بر جای مانده از انسان های ماقبل تاریخ شمرده می شود .در کنار این نوع از باورها نمی توان از دلک قایا و ایوان قایا فراموش کرد که مردم در گذشته به آنجا می رفتند و قربانی می کردند و در محل امام زاده فراز کوه حضور می یافتند که خود داستان دیگری دارد.

۲- فرهنگ دینی ایران باستان که  ترکیبی است ازآیین های مهر پرستی و زروان و مانویت و زردشت و مزدک که اکنون مجال باز کردن و تطبیق این آیین ها با مناسک بر جای مانده نیست و خود به فرصت دیگری نیاز دارد. 

۳- فرهنگ دینی اشکانیان و دوران یونانی مابی ایرانیان.حفاریهای غیر مجاز برخی از افراد سود جو در گنج آباد پری در سال های اخیرگورهایی را نشان می دهد که در اصطلاح باستان شناسان قبر های سنگی خوانده می شودو از حضور تاریخی اشکانیان در این منطقه حکایت دارد. 

۴- فرهنگ دینی ترکمانان بویژه سلجوقیان.از نظر من بجز مباحث مربوط به انسان شناسی بهترین گواه بر حضور دراز دامن ترکمانان در این ناحیه چشمه ماجان پری است که مردم آن را ماجان بلاغی می خوانند و کسی معنی ماجان رانمی داند . من در سفرهای مکرری که به ترکمنستان داشتم متوجه شدم که کلمه ماجان نام یکی از رود خانه های مهم ناحیه خوارزم و اورگنج است و این رودخانه بسیار پر آب و با سیحون وجیحون از یک سر چشمه برخوردار می باشد و این نام توسط ترکمانان به چشمه داده شده است.

۵- فرهنگ دینی مغولها و آیین شمنیسم که آنان با خود به این بخش از خاک وطن به همراه آوردندو قازان تپه سی خود گواه صادق این ادعا است.

۶- فرهنگ های بومی شناسایی نشده که لازم است توسط مردم شناسان معرفی شود.

۷- آیین اسلام که از دوره صفویه درقالب تشیع در منطقه مورد اقبال مردم قرار گرفته است و امروزه به اعتقاد برتر مردم تبدیل گشته است .